Leest u mee? Dit is uit de krant:
Wat de krant schreef:
Zijn lastige schoonmoeder gedood. Ex-loerah voor den Landraad.
Voor den Landraad stond terecht Pa Kaslan, ex-loerah van de desa Kedoeroes, Djaba kotta, Soerabaia, die zijn lastige schoonmoeder om zeep heeft gebracht.
Bekl. ontkende moord met voorbedachten rade, hetwelk hem primair ten laste was gelegd. Hij had zijn schoonmoeder eens grondig de les willen lezen, omdat zij hem bijna elken dag uitmaakte voor een luiaard, die van zijn vrouw leefde en zijn plicht als vader niet kende.
Hij kon haar scheldpartijen op het laatst niet meer verdragen en met de bedoeling haar wat in te toomen, gaf hij haar op zekeren dag een houw met zijn arit. Daar hij mata glap geworden was kwam deze houw zoo hard aan, dat zijn schoonmoeder eenige minuten later overleed.
Beklaagde die na 18 jaren dienst als loerah eervol is ontslagen, had berouw van zijn daad. Nadat ook de vrouw en de zoon van beklaagde als getuige waren gehoord, veroordeelde de Landraad hem tot 2 jaren gevangenisstraf wegens zware mishandeling den dood ten gevolge hebbende.
Drie punten
Wat ik uit het bericht begrijp, is:
1 Pa Kaslan had een arit vast toen hij mata glap werd
2 Hij werd al veel te lang getreiterd door schoonmoeder
3 Mata glap – wat doe je ertegen? Niets.
Dus dat is de fatale combinatie geweest.
Ik zocht afbeeldingen van een arit op: vlijmscherpe messen om het gras mee te snijden. Ja, als je dat net in handen hebt..
Geen moord
Het interessante is, dat Pa Kaslan in Nederland direct wegens moord zou zijn veroordeeld. Want hier bestond wel krankzinnigheid, maar dat is iets anders dan mata glap.
Dat komt en gaat.
Onweer en mist tegelijk in je hersens.
Je doet iets.
Daarna kijk je: was ik dat?
In Indië hoefde niet uitgelegd te worden wat mata glap was, de krant deelt het gewoon mee. Het gold als een verzachtende omstandigheid, begrijp ik. Pa Kaslan werd dan ook niet schuldig bevonden aan moord. Wel zware mishandeling- twee jaar gevangenisstraf.
Ja, en dan? Wat doet hij na twee jaar? Komt hij thuis, en wat zegt zjn vrouw dan? Ik durf er niet goed aan te denken, omdat ik heb gezien hoe scherp zo’n arit is. Zwoesh!! Daar lig je.
Verhalen over mata glap zijn fascinerend. Een beetje griezelig, een beetje spannend, en vaak ook een beetje begrijpelijk. Jarenlang treiteren, kassian.
Misschien kent u ook een dergelijk verhaal, of misschien kent u het gevoel. Dan schrijft u dat toch wel op? Kwam het ook in andere bevolkingsgroepen voor? Zelf was ik al kleutertje nogal driftig, dan werd het rood voor mijn ogen en dan sloeg ik erop los. Nu niet meer, hoor. Maar toen, nou. Maar ’t is toch anders dan mata glap, vermoed ik.
Mijn oom Piet was machinist op de SS Patras. Het schip was een van de laatste die bij de inval van Japan in Indië de haven verliet. Het werd aangevallen door een Japanse duikboot maar kon op volle kracht zig-zaggend ontkomen. Een beginnende brand kon worden geblust.
Door op volle snelheid scherpe bochten te maken ging de lading kolen in de machinekamer schuiven wat paniek bij de stokers veroorzaakte. Toen het schip India naderde werd een van stokers mata-galap en stak mijn oom vervolgens dood. Mijn oom Piet is begraven in Madras.
Mata galap is een kortstondige gekte. Een langere zenuwinstorting werd dan weer tropenkolder genoemd en kwam vaak voor bij planters en vooral vrouwen van planters die vaak jaren ergens in de buitengebieden moesten zien te overleven.
Wat een droevig einde voor oom Piet. Land in zicht, en dan dit. Een schrale troost (maar toch: een troost) dat hij een graf heeft.
Het woord tropenkolder ken ik, maar ik bracht het nog niet in verband met mata glap.
Hoi Vilan, ik denk dat mataglap goed te vergelijken is met wat hier, in het westen een psychose heet. Die komen ook nooit “zomaar” uit de lucht vallen al lijkt dat soms wel zo.
In “Rubber” van Madelon Szekely-Lulofs las ik over de kokkie die latta (latah) werd. Een ziekte of aandoening die zich openbaart in het nabootsen van alles wat men haar voordoet.
Ik heb jaren in de psychiatrie gewerkt maar nooit iemand latta zien worden. Wel indische mensen verpleegd die het verschijnsel kenden.
M V G, Kim de Oude
Dat is een mooie vergelijking, met een psychose. Zo tijdelijk in een andere wereld zijn en dan weer terugkeren. Mooie verwijzing naar Rubber, ik ga het boek weer lezen. Arme kokkie. Er zijn zoveel zielsziekten, zoals het woord vroeger was en genezing of begrip was of is er niet altijd.
Mata glap is het gevolg van langdurig onderdrukken van negatieve gevoelens.
Dat heeft te maken met de cultuur dat negatieviteit niet getoond mag worden.
Op een gegeven moment barst de onderdrukking in mata glap. Ik heb een man met een glimlach zien vertellen dat zijn zoon was omgekomen bij een auto ongeluk.
In die cultuur mag je nooit nee verkopen. Daarom krijg je op vragen soms een onjuist “ja” te hoen, wat een nee moet zijn. Met een glimlach.
wat een interessante beschouwing, dank daarvoor!