Er zijn heel veel tantes in de Indische letteren, maar hoe zit het met de moeders? Ik dook in mijn boekenkast en maakte een lijst. Moeilijk, hoor. Wanneer u een aanvulling heeft, hoor ik het graag. En eh… doet u mee met de gratis workshop waarin u leert over uw eigen moeder te schrijven?
Klik en lees hier (u gaat dan naar een nieuwe pagina van deze site)
10 Dé-lilah over de moeder van Hugo Alvina: Mook Isa
Dé-lilah publiceerde haar meeste werk voor 1900. Ze voert ons het oude Indië in, vooral de wereld van de armere mensen. Mook Isa is Javaanse en heeft een Indische zoon, Hugo Alvina. Zijn baas is verliefd op de verloofde van Hugo. Daardoor ontstaan grote moeilijkheden, maar zijn moeder weet raad en hoe. Hier zijn moeder en zoon in overleg en dat gaat gevolg hebben:
“Mah heeft toch niet voor niets zoo veel jaren “djamoe djamoe” gemaakt, en je weet toch wel Hugo, dat iedereen vindt dat ik erg pienter daarin ben. Maar ik kan nog meer dan “djamoe djamoe” maken, ik weet ook obat, die iemand kan laten sterven.”
“En merkt men dat dan nooit? Komt het niet uit?”
Online lezen http://www.leestrommel.nl/dozijntje/pagina7a.html
Een verhaal over het recht in eigen hand nemen, wat eerst heel bevredigend is maar toch beroerd kan aflopen. Inspirerend. Waarschuwend.
9 Marie Sloot en haar moeder Louise van Haastert
Marie Sloot (1853-1927) was de eerste grote Indische romanschrijfster van Nederland, en nu is ze vrijwel vergeten. Ze schreef geweldige romans over Indië die hier en daar verkrijgbaar zijn. Wat in de romans opvalt is dat de gelukkigste relaties op de moeder-dochter relatie lijken. Dat is iets uit het leven van Marie Sloot zelf. Tegen haar zin in, moest als als jonge achttienjarige vrouw naar Nederland – haar vader repatrieerde met het gezin. Binnen twee jaar verloor ze haar moeder. Toen werd alles anders voor Marie Sloot. Het verlangen naar haar moeder zette ze keer op keer op papier in haar meeslepende Indische romans.
Zoeken en kopen: http://www.boekwinkeltjes.nl
Online lezen: http://www.leestrommel.nl/colibri/index.(1901)html
Lees online Colibri (1901) over het begaafde meisje Vera. Ook een tip: Melati’s eigen website: klik hier http://www.melativanjava.nl/ met daarop informatie over het levensverhaal dat ik van haar schreef. Vooral geschikt voor degenen met belangstelling voor Indische cultuur en die denken: waren er dan vroeger geen Indische schrijfsters? Nou, ik dacht het wel.
8 Mevrouw J. Kloppenburg-Versteegh en haar moeder Albertina van Spreeuwenburg
Na de dood van haar oudste dochter had mevrouw Kloppenburg geen zin meer in het leven. Ze kon nauwelijks aandacht opbrengen voor haar man en kinderen. Toen is haar moeder Albertina bij haar gekomen om het een en ander te zeggen. Dat ze dit leed moest gebruiken om voor anderen iets te betekenen. Dat God het zo wilde. De weg die gewezen werd, was duidelijk. Aangezien de dochter van mevrouw Kloppenburg gestorven was door een verkeerde diagnose van een westerse arts, moest mevrouw Kloppenburg zich wijden aan de studie van geneeskrachtige planten en kruiden. Dat deed ze. Het resultaat was een doe-het-zelf geneesboek dat door tallozen in Indië gebruikt is om ziekten te genezen of voorkomen. “Kijk in Kloppenburg,” werd een gevleugeld gezegde. Zo kwam er dankzij Albertina van Spreeuwenburg uit een groot verdriet toch of juist heel veel goeds voort.
Online lezen: http://www.damescompartiment.nl/kloppenburg/leven.html
7 Ems van Soest over haar moeder Emma van Angelbeek
Ems kon niet tegen haar moeder op. Emma van Angelbeek was de sierlijke, slanke en gevierde vrouw, terwijl haar dochter groot van postuur was en zich vaak lelijk voelde. In haar leven werd ze vooral verliefd op onbereikbare mannen, net of ze vond dat ze toch geen liefde verdiende. Dat kan ook het effect zijn van een mooie moeder. Er kwam nog iets anders bij. Voordat Ems geboren werd, was er een ander dochtertje geweest. Zij stierf. Daar schreef Ems over in haar artikelen voor Moesson, waarin ze terugblikte op een Indische jeugd:
“Moe en afgemat, acht maanden zwanger, snakte ze [Emma, de moeder van Ems] naar een bad en vroeg de jonge baboe, die na Carsina’s vertrek voor het kind zorgde, om op Nonnie te passen. Margootje had de pop, die ze met haar verjaardag gekregen had, in een slendang gedaan en wiegde die onder het zingen van “nina, nina bobo”. Ze liet de pop ruiken aan de bloembakken toen Emma in de badkamer verdween. Heerlijk, dat water waarmee ze zich siramde…..
Online lezen: http://www.damescompartiment.nl/ems/zusje.html
6 Maria Dermoût over mevrouw van Kleyntjes
In De tienduizend dingen (1955) staan verschillende verhalen, die elkaar raken. Mevrouw van Kleyntjes verschijnt in ‘De tuin Kleyntjes’. Ze woont op een eiland in de Molukken, waar ze ieder jaar op de sterfdag van haar zoon hem herdenkt. Himpies is gesneuveld bij een militaire expeditie.
Het verhaal gaat over het leven van deze mevrouw, en over verlies en verlangen, en over de nabijheid van de degenen die gestorven zijn. Er is mystiek. Menselijke emoties. Een dieper inzicht in de samenhang van tienduizend dingen.
Kopen: https://www.bol.com/nl/f/de-tienduizend-dingen/9200000040899979/
Geschikt voor iedereen die troost zoekt bij verlies en woede. Wordt sterker bij herlezing.
5 Yvonne Keuls in mevrouw mijn moeder (2006)
In deze roman die voor het grootste deel autobiografisch is, vertelt Yvonne over haar moeder, en daarmee over zichzelf. Wat betekent het, om hier in Nederland dochter te zijn van een Indische moeder? Dat is het onderliggende verhaal in dit boek. Een fragment:
Ze zeggen dat je leven als een film aan je voorbijgaat als je sterft. Ik weet nu dat dat ook gebeurt als iemand sterft met wie je verbonden bent. Toen mijn moeder stierf, trokken de duizend moeders die zij op duizend verschillende momenten was, aan mij voorbij. Ik nam niet alleen afscheid van haar oude lichaam, maar ook van mijn leven voor zover het aan het hare verbonden was, en vooral van het kind in mij, dat zij koesterde, zelfs toen dat kind in mijn volwassenheid verloren dreigde te gaan. Zij wist het feilloos op te sporen eneen naam te geven – ‘Nu ben je weer een mokkend kind…’– en soms wist ze het terug te vinden in mijn kinderen –‘Nooit ergens mee eens, altijd het laatste woord, net als je moeder vroeger.’
Kopen: https://www.bol.com/nl/f/mevrouw-mijn-moeder/30008530/
Of beter nog bij de plaatselijke boekwinkel.
Bij uitstek een boek voor dochters, die niet zeker weten hoe Hollands of hoe Indisch ze zijn, en wat dat dan precies is.
4 Mevrouw van Leeuwenburg en haar zoon Fernand
Fernand is een Indische jongen die zowat ten onder gaat aan de sterke Indische vrouwen in zijn leven. Tegen zijn moeder kan hij helemaal niet op, en dat ligt ook aan haar. Ze houdt zo veel van hem, dat ze hem niet wil loslaten en zeker niet voor een geliefde. Mevrouw heeft haar eigen tragische geschiedenis in Indië gehad, maar of dat alles rechtvaardigt?
Melati van Java schreef met Fernand (1874) een van de eerste Indische romans vol interessante Indische vrouwen, en met een veel te intensieve moeder-zoon verhouding. Hoezo loslaten? Mevrouw van Leeuwenburg houdt hem vast.
Online lezen: http://www.leestrommel.nl/fernand/index.html
Kopen: https://www.bol.com/nl/c/java-melati/3171093/?lastId=24410
Een roman voor iedereen met belangstelling voor zelfstandige Indische vrouwen, en ook geschikt voor schoondochters die soms met twijfel naar hun man kijken.
3 Wies van Groningen over haar moeder Clara Hukom
Wanneer Clara Hukom met een Hollandse militair wil trouwen, vraagt ze haar voorouders om toestemming. Er is immers veel gebeurd in Atjeh. Het mag. Wies beschrijft hoe gelukkig haar moeder was met Barend Metaal, maar ook dat Clara haar afkomst nooit vergat. Zij kwam op voor haar eigen mensen in Atjeh, dwars tegen het Hollandse gezag in. En zij won. Een indrukwekkend verhaal over een vrouw met een groot hart en een ijzeren ruggengraat.
Online lezen: De Afstraffing
http://www.leestrommel.nl/afstraffing/index.html
De stilte trof haar. Het kampement was nooit lawaaiig, maar er waren toch altijd de geluiden van mensen die er leefden en werkten.
Ze wist niet goed wat te doen, mijn moeder. Geneerde zich een beetje. Wat wilde ze nu eigenlijk? Liep dan naar het kantoor van mijn vader. Alleen de betaalmeester was er, zag ze. Een Ambonees.
‘Oom Riebock’ – want onder elkaar worden oudere Ambonezen met oom (of tante) aangesproken.
‘Ada apa? Wat is er aan de hand?’
‘Weet mevrouw dan niet?’
Ideaal voor degenen die wil weten hoe een vrouw destijds in militair Atjeh leefde, en wat zij wel en niet kon doen (en toch deed).
2 Lin Scholte over haar moeder Djemini
Lin Scholte had een Hollandse vader en een Javaanse moeder. Wat Lin over Djemini schreef, is nieuw en anders dan in de meeste boeken over het kazerneleven in Indie. Djemini was uit eigen verkiezing de njai (muntji) van Piet. Zou hij niet bevallen, dan ging ze weg. Een vrouw die zelfstandig was, zorgzaam en intelligent. Met andere woorden, niet elke njai was een slachtoffer. Djemini besliste over haar eigen leven. In Anak Kompenie (1965) tekende Lin Scholte een indrukwekkend portret van deze tangsi-vrouw, haar moeder, Djemini.
Kopen: biografie met verzamelde romans: https://www.bol.com/nl/p/verzamelde-romans-en-verhalen/1001004006481715/
Uitermate geschikt om te lezen wanneer u niet gelooft dat elke njai een slachtoffer was. (En dat was dus ook niet zo)
1 Het levensverhaal van uw eigen moeder
Ja, uw eigen moeder staat op nummer één. Of ze nu een engel van liefde was, of dat u in uw leven haar oorlogservaringen moest dragen met alle gevolgen van dien, uw moeder heeft een belangrijke invloed op uw leven. Weet u wie ze zelf was? Heeft u met haar over vroeger gepraat? Misschien heeft u nog meer herinneringen dan u denkt. Wanneer u kind bent van een bijzondere moeder, is het belangrijk om haar levensverhaal te bewaren. Voor uzelf en voor de volgende generaties. Dat is gemakkelijker dan u denkt. Begin maart geef ik online een workshop waarna u meteen aan de slag kunt. Hier kunt u meer lezen en zich opgeven:
https://www.indischeschrijfschool.nl/gratis-workshop-over-mijn-moeder-maart-2020/
En lukt opgeven niet? Mail me even, dan maak ik het in orde.
Klik hier en dowload het top tien lijstje: de 10 belangrijkste Indische moeders in de literatuur download
Wanneer er een nieuw artikel verschijnt, mail ik een berichtje aan degenen die zich hebben ingeschreven. Dan hoeft u niet te zoeken. Inschrijven kan hier: klik op het plaatje voor de inschrijfpagina. Bij inschrijving krijgt u meteen een ebook cadeau: Drie tips om herinneringen door te geven.
Geef een reactie