Gang Patjenongan te Batavia, voor 1880 (KITLV 3132).
Gang Aboe zag alle bordeelbezoekers komen en gaan. Dat was niet fijn voor degenen die in de buurt woonden. Want het bordeel was druk. Ik las het Bataviaasch nieuwsblad van februari 1887:
- Het beruchte bordeel van Mevrouw Kienkiep in de gang tegenover Gang Aboe (gang Patjenongan) verheugt zich tegenwoordig in een zoo ongekende welvaart, dat het er ’s avonds tot diep in den nacht wemelt van Chineezen en Europeanen; de eerste hoofdzakelijk om er te schuiven in gezelschap van de aldaar aanwezige bayadères; de tweede om bezoeken afteleggen bij de dames, die, naar gelang het aantal gasten toeneemt, als uit den grond verrijzen, vermits een gedeelte dier schoonen, voor eventueele oproeping, disponibel blijft in de omgeving van Mevrouw Kienkiep’s serail.
- Is het der politie ernst om ingezetenen voor burengerucht en overlast te vrijwaren, dan zoude zij met de opruiming van dat lusthof der Europeesche buren een groote weldaad bewijzen.
Dus niet alleen een bordeel, maar ook nog eens een opiumkit. Wat zal mevrouw Kienkiep goed verdiend hebben. Reclame hoefde ze niet te maken want haar toko was al ‘berucht’. Iedereen had ervan gehoord.
Ja, in 1887.
Toen wel.
Hoe
Hoe kom je aan informatie over iets dat ver-ver weg is in de tijd, en er is niemand meer om het aan te vragen?
Antwoord: zelf op zoek gaan.
Ik wilde alles weten over mevrouw en het bordeel maar wat is daar nu het typische van, nergens wat te vinden. Antwoorden liggen nou nooit eens in een mapje op een archiefplank.
Ik moest dus eromheen gaan zoeken.
Verken de wereld om de leegte, en u zult de leegte beter begrijpen.
Delpher gaf verder weinig informatie over mevrouw. Het Centrum voor Familiegeschiedenis evenmin. Elders: nul.
Even verder denken.
Waar lag het bordeel? De krant: “in de gang tegenover Gang Aboe (gang Patjenongan) “. Dus ik dacht, hoe zou het daar zijn.
Gang Aboe
Er gebeurden vreemde dingen maar een slechte locatie was het evenwel niet. In 1871 vond er een merkwaardig incident met een militair plaats:
- Gistervoormiddag omstreeks 10 uur kwam een Europeesch soldaat Gang Patjenongan door, en bij Gang Aboe komende, zag hij in een voorgalerij de vrouw des huizes in gesprek met hare buurvrouw.
- Hij ging regelrecht op eerstgenoemde dame af, en verzocht haar om ƒ 2 en wat eten, onder voorgeven, dat hij hongerig was, van Buitenzorg was gekomen en derwaarts terug wilde gaan, doch waartoe hem de middelen ontbraken.
De vrouw geeft hem het geld en gaat op zoek naar een buurman om hulp te vragen. Bij terugkeer is de soldaat gaan slapen in haar huis. Dan wordt hij “met veel moeite de woning uitgezet.”
Dat zoiets kan. Een soort insluiper.
Veel toezicht was daar dus niet, wat mevrouw Kienkiep vermoedelijk verheugd signaleerde. Ook in de jaren erna gebeurt er nogal wat: brand, ruzie, gedoe. Het Bataviaasch handelsblad klaagt over het gebrek aan regulering:
- Om maar iets te noemen staan in Gang Aboe alhier drie huizen ledig, die geheel zonder bewaking zijn, en indien de politie daarop verkoos te letten, zou zij er hier en daar nog wel meer ontdekken.
Maar een achterbuurt was het bepaald niet. In deze jaren wonen er verloskundigen, een graveur, een orgelspeler, een modiste, allemaal beroepen waarvoor een goede reputatie van belang is. En die hangt ook af van waar je woont. Keer op keer zie ik dat het adres gewoon in de advertentie staat.
Gang Kienkiep
Bataviaasch handelsblad, 28 april 1884
In 1884 is er een advertentie van een vendutie ten bate van Nona Péh. Dan is het adres Gang Kienkiep. Dat werd een paar jaar vermoedelijk de bijnaam van de boordeelhoudster.
De verkoop laat de levensstijl zien.
Duur, Europees, en ‘nagenoeg nieuw’ – dus het vertrek moet plotseling zijn geweest.
Intussen bleven er vreemde dingen gebeuren. Er ontstond een rel omtrent het gedrag van de depothouder van de Frozen Meat Company in Gang Aboe, meldde het Bataviaasch handelsblad:
- Terwijl velen hun bedienden hadden gezonden ter verkrijging van vleeseh tegen contante betaling, vonden zij de deur van het depot voor hen gesloten: de ingang was alleen geopend voor heeren (?) die in eigen persoon vleeseh kwamen halen en voor wie natuurlijk de beste stukken waren.
- De buiten staande inlandsche bedienden liet men heel kalm wachten.
Raarrrr.
En dan die huizen te huur.
Ik vermoed dat mevrouw de bordeelhoudster in 1886 ook de advertentie in de krant zag. En toesloeg. Het jaar erna komt het bordeel dus als hiervoor geciteerd in de krant.
Bordeel
Waar hou je op als je iets graag wilt weten? Ik kon ook in adresboeken kijken om uit te vinden wie er allemaal woonden, of in medische lectuur op zoek gaan naar beschrijvingen van enge Venusziekten (u weet) maar ik vond praktische informatie in de Verzameling van reglementen en keuren van politie. benevens verschillende andere politiebepalingen voor de residentie Batavia.
Batavia: Albrecht & Co, 1888.
Dus, het is actuele informatie voor die tijd.
De eerste artikelen over bordelen en ‘openbare vrouwen’ gaan over de registratie daarvan:
Art. 3. Iedere openbare vrouw is verplicht zich als zoodanig bij de politie aan te geven.
Art. 4. Wie zich als openbare vrouw aangeeft, wordt terstond onder een volgnummer in een register ingeschreven.
Ja, en dan? Zeker belasting betalen en door iedereen met de nek aangekeken worden. Geen aantrekkelijk idee. Aan een bordeel werden ook strenge eisen gesteld:
- Art. 16. Geen bordeel wordt toegelaten:
- 1e. dan indien zich iemand als houder of houderes aan het hoofd bevindt;
- 2e. dan onder bekendstelling van het aantal vrouwen, hetwelk zich er in ophoudt of er toegang heeft;
- 3e. dan op schriftelijke vergunning van het hoofd van plaatselijk bestuur, vermeldende de plaats van toelating, den naam van den houder, het aantal vrouwen en de dagteekening der aangifte.
- De toelating van bordeelen geschiedt slechts op plaatsen, alwaar zij aan de gemeente geen aanstoot geven .
Ook hier weer: administratie, registratie. En waartoe? Zeker om allerhande boetes te kunnen betalen, want de reglementen reppen daar gretig over.
Mevrouw Kienkiep
Al met al kan ik me na dit speurwerk goed voorstellen dat mevrouw Kienkiep juist in Gang Aboe haar intrek nam. Weinig toezicht, dat had de recente geschiedenis wel bewezen. Ideaal voor een illegaal bordeel met opium- die combinatie was overigens ook al verboden.
Huizen die aldoor-aldoor te huur stonden.
Ze zag een kans en die nam ze.
En zo leerde ik haar toch een beetje kennen.
Praat met mij
Als u over familie in de oude Indische tijd schrijft, dan hoort daar ook kennis van de historie bij. Zo wordt uw verhaal beter en interessanter om te lezen. Werkt u aan een levensverhaal? Praat met mij:
- voor vrijblijvend advies over historische bronnen, zodat u meer informatie vindt
- over de opzet van uw project, zodat u het meteen goed aanpakt, dat scheelt enorm veel tijd en hoofdpijn
- maak een afspraak voor telefonisch overleg via mijn digitale kalender: klik hier en kijk hoe dat gaat.
Wanneer er een nieuw artikel verschijnt, mail ik een berichtje aan degenen die zich hebben ingeschreven. Dan hoeft u niet te zoeken. Inschrijven kan door op het plaatje te klikken. Dan krijgt u meteen een ebook cadeau: Hoe begin ik? 5 gouden tips waarmee het altijd lukt
Geef een reactie