Kadonk! Postauto in de straat. Ik hing al in het raam: “Ben er zo!” De dozen van de uitgever werden pal voor de voordeur neergezet. Het boek was er. De biografie van Van Heutsz.
Iedereen zegt Van Heutsz. Ik ook. Maar zijn zusje, zijn twee broers en zijn vader en moeder noemde hem Jo. Lekker kort. Van Heutsz als mens, dat is even wat anders dan meteen militaire verhalen vertellen.
Hoe ik begon
Een levensverhaal schrijven betekent jezelf in essentie de vraag stellen: wie was deze mens? Met die vraag begon ik jaren geleden aan de biografie. Gewoon, alles lezen wat los en vast zit en wat enigszins met hem en zijn tijd te maken had. Ik volgde mijn nieuwsgierige neus. En van wat ik las, maakte ik aantekeningen. Heerlijk in een doos een heel dik pak van zijn brieven vinden, en denken: die zijn in geen honderd jaar gelezen. Ik ben dus een archiefmuis.
Er gebeurde iets onverwachts.
Het dekolonisatieonderzoek begon. Meteen barstte het los op de televisie: geweld, militair, Indië. En vervolgens begonnen sommige mensen echt woedend te worden wanneer ze de naam Van Heutsz hoorden. Dat was best interessant en ook wel griezelig: de redelijkheid ontbrak nogal eens. Een beetje gek is leuk, maar iets meer….
De realiteit van Indië
Ik dacht: ik ga gewoon verder. Wat ik wilde was naast Jo van Heutsz staan en zien wat hij gezien heeft, weten wat hij wist en begrijpen waarom hij zijn beslissingen nam. Dat zijn afkeer van sterke drank in het leger voortkwam uit zijn kindertijd met een vader die alcoholist was. Dat hij niemand vertrouwde, behalve een kleine kring van officieren – ja logisch, als je samen op leven en dood vecht, dan weet je wat je aan elkaar hebt. De weerstand die hij uit Den Haag ontmoette tegen zijn moderne plannen om vrouwen en Indonesiërs op te nemen in het Binnenlands Bestuur; de realiteit van Indië was ver weg van het Haagse. Maar ook de harde beslissingen van de militaire expedities, uitgevoerd onder zijn verantwoordelijkheid: hij wilde goedschiks of kwaadschiks eenheid brengen – het werd kwaadschiks.
Hoe hij was
Hij was honderd procent koloniaal.
Een man met een rechte rug.
Hij stelde kameraadschap boven alles- behalve misschien zijn betrekking als gouverneur-generaal.
Echtgenoot, vader, vriend.
Paardenliefhebber.
Harde topmilitair.
Toen ik de afgeleverde dozen opende, zag ik het boek. En ik besefte meteen: ja, hier is mee aan de hand. Daar zeg ik meer over in de video.
(tekst loopt door onder video)
Zo ga ik het dus aanpakken. Als een archiefmuis de wereld in gaat, dan heeft ze een plan nodig. En verder denk ik alweer na over een volgende biografie. Tijdelijk in het leven van een ander logeren, daarin rondkijken en denken: o, gaat dat hier zo.
Het is leven in de breedte, twee levens tegelijk.
Dat is zo’n speciaal geluk, ik gun het iedereen.
Wanneer er een nieuw artikel verschijnt, mail ik een berichtje aan degenen die zich hebben ingeschreven. Dan hoeft u niet te zoeken. Inschrijven kan door op het plaatje te klikken. Dan krijgt u meteen een ebook cadeau: Drie tips om herinneringen door te geven.
Geef een reactie