vaderdag Het zijn van die dagen die er altijd lijken te zijn geweest en toch is dat niet zo. De wereld draaide vrolijk door zonder Moederdag en Vaderdag. Pas in 1937 vierde Indië voor het eerst Vaderdag. Met gemengde gevoelens, dat wel.

Het idee ervoor kwam uit Amerika, where else, zegt u meteen. In 1910 werd daar de eerste Vaderdag gevierd, in 1924 sprak de Amerikaanse president zijn steun uit en toen kwamen de discussies. Want moest dat nou? Indië dacht mee.

Eerst een mopje

In 1925 publiceerde het Bataviaasch nieuwsblad een mopje over ja dan nee Vaderdag:

In Weenen kent men al lang den Moederdag; op den tweeden Zondag in de maand Mei; alle moeders krijgen dan bloemen van haar kinderen.
“Altijd dat voortrekken van de vrouwen,” bromde Karelsen, “aan ons mannen denkt niemand. Waarom voeren ze ook niet een Vaderdag in?”
“Omdat, merkte zijn vrouw bits op, “” vaderschap niet altijd zeker is!”

Even serieus

Ja, au. Stapje vooruit in de tijd, naar 1929. Dan publiceert het Soerabaijasch handelsblad een serieus stukje over „Vader’s dag”. Hier komt het:

Op den derden Zondag in Juni, dit jaar op 16 Juni j.1., heeft men in Amerika in vele kringen den „Vader-dag” gevierd. Hij is ontstaan naar analogie van den „Moederdag”, welke zich daar reeds geheel ingeburgerd heeft.
Bij de meeste kerkdiensten staat op dien dag de dankbaarheid aan „vader”‘, hetzij deze tot de dooden of tot de levenden hoort, in het middelpunt der aandacht en de roos is het symbool van piëteit en liefde, dat men neerlegt op het graf van den doode of toezendt aan den levende, wien men op dezen dag hulde wil brengen.
De viering van dezen „vaderdag” (tot welks populariseering telegraaf-maatschappijen, bloemenhandelaren, enz. krachtdadig medewerken) vindt haar oorsprong in de vader-herdenkingsbijeenkomst, waartoe mrs. Ellison, in het kerkje der Universalisten te Winthrop (N. Y.) op den 3en Zondag van juni 1912, het initiatief nam.

Daar komt de kritiek al: want de middenstand gaat van de uitvinding mogelijk meer genieten dan de vaders zelf. Het idee van vaderdag lokte ook spot uit, want nou ja, waar was dan de grens? Het nieuws van den dag voor Nederlandsch-Indië schreef in ‘Brieven uit Amerika’ al iets daarover. Dan zitten we in 1931:

Den vorigen Zondag was het „Father’s Day”, ook wel genaamd de Dassen- en Sigaren-Dag, aangezien de op 21 Juni gefêteerde gezinshoofden voornamelijk met die twee soorten cadeaux bedacht worden. Elk jaar opnieuw verwacht ik nog eens een Tante of een Oom-Dag te zien geproclameerd, maar tot nog toe heeft die op zich laten wachten.

Kritiek en spot

Een jaartje later is de kritiek en de spot gegroeid. Het nieuws van den dag voor Nederlandsch-Indië:

De Chocolade-industrie, de „banketbakkerijen en de bloemisten hebben na een langdurige propaganda eindelijk den moederdag weten in te voeren, die thans ook in Nederland ieder jaar meer belangstelling en populariteit weet te verwerven.
In enkele landen hebben de dassen- en overhemden-industrieën een vaderdag weten te proclameeren en hebben daartoe den Hemelvaartsdag bestemd.
En nu zijn ook de speelgoederen-fabrikanten met een Kinderdag gekomen. Zij hebben besloten propaganda te maken, om elk jaar op 24 Juni een Kinderdag te houden.
[…] Als het zoo doorgaat, krijgen wij een Groot-moederdag georganiseerd door de koffie branderijen, een Grootvaderdag op touw gezet door de pijpen-fabrikanten, een Tantedag in het leven geroepen door de theeplantages en een Oompjesdag op initiatief der suikerfabrieken.

De Sumatra Post heeft het in 1934 ook over ‘Schoonmoederdag’, maar spot of kritiek, het helpt niets en in 1937 is Vaderdag erdoor. Het is weer de Sumatra Post die erover bericht:

Voor het eerst van dit jaar beleven we ook een Vaderdag! De 2de October is ervoor aangewezen. Sigarenwinkeliers zullen gnuiven, misschien ook de boekhandelaar en de man, die heerenmode-artikelen verkoopt! Want dat zijn toch de menschen waarheen de gemiddelde vrouw zich begeeft als ze „iets” voor een man wil koopen, waarmee ze hem meent genoegen te doen!
Zal vader den Vaderdag waardeeren? Het is een bedenkelijke vraag! Als vader tot de mannensoort behoort, die zich gaarne laat verwennen en zich ook een beetje gauw op de teentjes getrapt voelt, dan waarschijnlijk wél. [..] Maar als vader behoort tot die groote categorie van mannen, die omtrent hun eigenlijk wenschen nooit iets laten verluiden en die het afgrijselijk vinden om in het zonnetje gezet te worden… dan vreeze we er wel een beetje voor!
Intusschen kan Vaderdag aardig worden gevierd als er niet bepaald een eet- en geschenkendag van wordt gemaakt, maar een eerlijke poging om de vaders dezer wereld te laten voelen, dat de menschheid in het algemeen, en hun gezin in het bijzonder, hen toch werkelijk wel heel erg waardeert en daaraan ook nu wel eens uiting wil geven! We komen er in het dagelijksche leven niet zoo gemakkelijk toe om woorden van waardeering te zeggen of van die welgemeende waardeering te doen blijken! Vaderdag komt aan dien schroom tegemoet.

Waardering

Dus zo kwam het in Indië en de woorden uit 1937 gelden nog steeds: een kans om waardering te uiten. En dat kan ook zonder geschenken.
Als u indertijd vaderdag in Indië heeft gevierd, dan deed u mee met iets nieuws, iets waarvan niemand zeker wist hoe het moest en of het wel zou blijven. Dat schrijft u toch wel op? Als u niet weet hoe, laten we dan gratis en vrijblijvend eens overleggen. Grote kans dat ik tips heb.  En u weet, ik geef ook persoonlijke schrijfcoaching.