Hoe was dat: om KNIL-officier te zijn? (Uitnodiging)

Eerste rij, derde van rechts: Van Daalen.

KNIL-voorvaders, daar zijn er duizenden van. Hier in Nederland, in Indonesië en elders. KNIL-officieren, daar waren er vanzelf minder van. Maar de lagere rangen kenden weer de hogere rangen.
Soms zegt iemand tegen mij: “Mijn overgrootvader heeft onder Van Daalen gediend.” Dan is het net of ik een oude bekende ontmoet. Iemand met wie ik verbonden ben.

Stamboeken zijn niet genoeg

Steeds meer KNIL-nazaten zijn op zoek naar hun voorvader. Maar ze willen meer dan de stamboeken vol feiten die in het Nationaal Archief liggen. Ze willen hun voorvader een beetje leren kennen. Niet: wat was hij. Wel: hoe was hij. Hoe?

Iemand willen leren kennen als mens.

Dat verlangen voelde ik toen ik aan mijn biografie begon van Frits van Daalen (1863-1930), luitenant-generaal, gouverneur van Atjeh, commandant van het KNIL. Hoe was hij? Hoe is het om KNIL-officier te zijn? Daar, in Indië, in die oude tijd? En dan nog dit: Van Daalen had een Indische achtergrond. Die viel toen op.
Bij zo’n onderzoek kun je niet beginnen met vaste meningen en oordelen. Meteen wat over kolonialisme en racisme gaan roepen sluit de deur voor een dieper begrip van de tijd en de man zelf. Het moeilijke en het heerlijke is: proberen de tijd van toen te begrijpen.

• Veel bronnen lezen en tegen elkaar afwegen.
• Brieven lezen van tijdgenoten en uitpuzzelen: wiens belang is hiermee gediend.
• Naar foto’s staren en die vergelijken met andere foto’s uit dezelfde tijd.
• Steeds denken: wat ontbreekt hier en waarom.

Grote lezing

Daar ga ik aanstaande zaterdag meer over vertellen, aan de hand van mijn recente biografie. Het wordt een grote lezing met historische beelden. Hiervoor mag ik van de Indische zaal van Bronbeek gebruik maken en u weet: die is prachtig en snel vol. De toegang is gratis.
En er zijn al wat aanmeldingen. Dus… als u zin heeft, wees er dan snel bij. Opgeven is verstandig, dat kan bij mij.

HELAAS het zit BOMVOL

opgeven kan niet meer

alleen aanmelden voor een eventuele volgende editie

Zaterdag vertel ik over de familie van Frits van Daalen, en de druk die op hem gerust moet hebben, vooral als jonge jongen. Ik zeg iets over zijn tijd op de Koninklijke Militaire Academie (KMA): een Indische jongen te midden van talloze roomblanke cadetten. En dan de terugkeer in Indië, de moeilijkheden met zijn broer. En de groeiende vriendschap met Van Heutsz. Daarna zijn ontwikkeling tot de top van de bestuurlijke en militaire samenleving, met alle commentaar van dien uit de omgeving.
Juist door hem op de voet te volgen, begon ik meer van hem te begrijpen. Dat gevoelige. Die gehechtheid aan loyaliteit. Zijn vermogen om trouw te zijn, ook al moest het alleen van zijn kant komen.
En toen ik dat alles begrepen had, begreep ik opeens ook hoe het kon, dat Van Daalen nu geldt als een controversieel militair. Dat beeld kan ik met mijn boek en mijn lezing nuanceren.

Het is een spannend verhaal, zijn leven kan zo verfilmd worden. Maar het is ook een verhaal waardoor we de tijd van toen beter begrijpen:

• de kloof tussen Den Haag en Kota Radja, tussen civiel en militair
• het belang van trots en eer voor een man
• de tegenstrijdige eisen die aan het KNIL werden gesteld
• En ook die verschrikkelijke en tegelijkertijd geweldige Indische pers, die als een havik achter Van Daalen aanzat, ellenlange artikelen, ook over zijn persoonlijke leven
• Hoe het historische en het persoonlijke elkaar versterken

Wanneer u een KNIL-voorvader heeft, kan dit dus voor u interessant zijn om bij te wonen. Helemaal nou Maarten Fornerod er ook is, de man die alles kan vinden wat voor anderen verborgen blijft.

Programma
Museum Bronbeek, Arnhem.
Te gast is dan ook Indonesië-expert dr. Maarten Fornerod een interactieve presentatie over archiefonderzoek betreffende militairen in Nederlands-Indië.

1300 uur zaal open
1330-1430 uur lezing Atjeh-generaal – Vilan van de Loo
pauze
1500-1600 lezing “Militairen in Nederlands-Indië: waar vind ik wat?” – Maarten Fornerod