bedienden

Moord in Batavia, kort na de kerst van 1916. Wat was er gebeurd? Op 27 december 1916 was mevrouw Maitimo neergestoken door haar huisjongen. Opeens. En erger: ze was pas getrouwd, pas in verwachting en dan dit.
Dus door iemand in je eigen huis.
En had niet zowat iedereen bedienden? Precies. Heden zij en morgen..

Huisvrouwen

De Preanger-bode probeerde de gemoederen te kalmeren en schreef:

• De tragische dood van mevr. Maitimo heeft allerwegen in lndië een diepen indruk gemaakt en te Batavia is een zekere nervositeit, vooral bij de Europeesche huisvrouwen, nog goed waarneembaar.
• Dat is zeer begrijpelijk, maar aan den anderen kant is het verkeerd, dat er weer gegeneraliseerd wordt en een neiging is ontstaan, om alle huisbedienden met een wantrouwend oog te beschouwen.

Goed punt. Maar de huisbedienden vertrouwen lukte ook niet meer, daarvoor waren de berichten in de kranten te schokkend. Het was natuurlijk de nachtmerrie van de koloniale wereld: in eigen huis niet veilig te zijn. En dat terwijl er volgens het koloniale systeem zoveel goeds te zeggen was over het koloniale systeem: waarom waren die mensen toch niet dankbaar?
De zaak van mevrouw L. Maitimo hield Batavia en al snel geheel Indië bezig. O, die verschrikkelijke details uit de kranten steeds maar!

Zo erg, in verwachting. Uit Den Haag, met de handschoen getrouwd. En meneer Maitimo was net met verlof in Europa. Ze was 25, misschien 26 jaar oud. Kassian, om zo dood te gaan. Hoe? Het was de Sumatra-bode die er het fijne van wist.

• Bij negenen vanochtend zat mevr. Maitimo in de voorgalerij van haar woning in de Sawolaan te borduren, toen haar huisjongen, die in de bijgebouwen bezig was borden te wasschen, haar riep, om haar blijkbaar wat te vragen.
• Mevr. Maitimo begaf zich naar de bijgebouwen en plotseling sprong de jongen met een tafelmes in de hand op haar af, om na de dame aan de hand verwond, te hebben, haar het mes verscheidene malen in de hartstreek te stooten.
• Het slachtoffer gaf een luiden gil en zakte hevig bloedend in elkander, waarna de huisjongen aan den haal ging. Op het rumoer kwamen de buren toegeloopen.
  Een buurvrouw had nog kunnen zien hoe de jongen de laatste stooten had toegebracht, doch naar haar ongelukkige buurvrouw toesnellend, kon zij niets anders doen dan de hevig bloedende vrouw opuemen en naar binnen dragen.
• Een andere buurvrouw haastte zich, om een dokter te telefoneeren.
• Binnen zeer korten tijd verschenen de doktoren Leusden en Van Tricht, die evenwel slechts den dood konden constateeren.
• De gewonde vrouw had nog slechts een paar minuten geleefd.
• Omtrent de vermoedelijke oorzaak van dezen moord wordt door de andere bedienden verklaard, dat de dame gistermiddag een kostbare sarong miste en den huisjongen van dezen diefstal verdacht, waarbij zij hem zeide, dat. wanneer de sarong niet heden nog terecht kwam, zij de politie zou laten komen.

Vreselijk, vreselijk, voelde Indië, en waarom was deze bediende nog niet gepakt? Dagen gingen voorbij. Dan weken.

Huisjongen

Pas in april 1917 werd de huisjongen Midan gepakt, door zijn eigen domheid. Dat had niet gehoeven, schreef het Weekblad voor Indië tussen de regels door. Want na de moord was Midan verdwenen “in een van de kampongs in de richting van meester Cornelis, waar hij ook den nacht doorbracht bij een kennis.”
Ja, vind daar maar eens iemand. De politie ging surveilleren. Maar ze hadden een vaag signalment. Evenzogoed sloeg Midan op de vlucht, drie weken liep hij richting Cheribon, wilde naar Bandoeng, tot hij van het lopen moe werd. Dus hij stal een fiets. Maar hij kon niet goed fietsen. Dat valt op:

• Hij wist zich daarmede eerst uit de voeten te maken en zou mogelijk ook Bandoeng wel bereikt hebben als zijn onhandig slingeren de aandacht der politie niet had getrokken die hem ondervroeg over de herkomst van het rijwiel.
• Daar hij die niet kon opgeven, nam men hem mee.
• Toen begin hij zijn tweede domheid.
• Naar zijn naam gevraagd, gaf hij op Medan te heeten.
• Wijl verzocht was de opsporing van een zekere Midan lag de vraag voor de hand of hij niet Midan heette.
• Hij ontkende.
• Men zou hem nu zeker losgelaten hebben als hij de fiets niet had gestolen.

En ja, hoe gaat zoiets. Al snel werd Midan herkend, hij bekende vrijwel meteen, en werd naar Batavia opgezonden voor berechting. Daar beweerde hij mata glap te zijn, een soort verstandsverduistering, dus minder toerekeningsvatbaar.
Het Weekblad voor Indië schreef:

• Ondanks zijn goedig en een weinig bête uiterlijk schijnt meer dan altijd al een driftig heertje geweest te zijn die dadelijk op zijn ethische teentjes getrapt was en zich niet gaande iets zeggen liet.
• Bovendien schermde hij altijd al erg branie met bedreigingen tot moord, onder andere had hij de baboe daarmee al eens de stuipen op het lijf gejaagd.
• Dat zullen zeker verzwarende omstandigheden zijn.

Dus mata glap was er niet bij. Driftig.

Kettingberen

Het vonnis was zwaar. De Deli courant schreef:

• De landraad veroordeelde Midan, den moordenaar van mevr. Maitimo tot 10 jaar dwangarbeid in den ketting.

Hiermee behoorde Midan tot het legioen van de zogeheten kettingberen. Dwangarbeid kon overal zijn, zowel bij militaire expedities, bij wegenbouw en dergelijke, als in Europese woningen als bediende. Degenen bij expedities hadden een kans op strafvermindering bij moedig optreden; degenen in een woning hadden kans op goede behandeling bij goed gedrag en dat kon Midan ook vertonen, als hij wilde en zolang hij het wilde, tenminste.

Praat met mij
Als u over familie in de oude Indische tijd schrijft, dan hoort daar ook kennis van de historie bij. Zo wordt uw verhaal beter en interessanter om te lezen. Werkt u aan een levensverhaal? Praat met mij:

• voor vrijblijvend advies over historische bronnen, zodat u meer informatie vindt
• over de opzet van uw project, zodat u het meteen goed aanpakt, dat scheelt enorm veel tijd en hoofdpijn
• maak een afspraak voor telefonisch overleg via mijn digitale kalender: klik hier en kijk hoe dat gaat.

Wanneer er een nieuw artikel verschijnt, mail ik een berichtje aan degenen die zich hebben ingeschreven. Dan hoeft u niet te zoeken. Inschrijven kan door op het plaatje te klikken. Dan krijgt u meteen een ebook cadeau: Hoe begin ik? 5 gouden tips waarmee het altijd lukt