schrijfcoaching Nederlands-Indie

Virus of geen virus, straks is het Kerstmis. En dat komt elke dag dichterbij, ik hoor dat veel mensen nadenken over samenzijn en hoe dat moet.  Toen ik daarover nadacht, dacht ik ook aan degenen die graag hun familiegeschiedenis op papier willen zetten, al jaren lang.

En dat lukt maar niet.
Geen tijd.
Geen structuur.
Geen overzicht.
Hoe begin je zoiets.

Kan het ook kort en snel en goed?
Jawel.

Als u weet hoe.

Dan kunt u straks met de Kerst iedereen het cadeau van het jaar geven: de familiegeschiedenis. U maakt er ook een eboek van, zodat u het naar familieleden kunt mailen.

Het gaat dus om het hoe: hoe krijgt u dat voor elkaar? Dat vertel ik u in een serie van vijf korte uitleg-video’s die ik op vijf dagen achter elkaar aan u toestuur. Elke ochtend komt er eentje, die u kunt bekijken wanneer u wilt, of tien keer achter elkaar als u dat leuk vindt. De uitlegvideo’s staan de hele maand december online

Ik stuur ook een werkblad mee, daarop staat een voorbeeld van wat u moet doen. Want ja: u gaat aan de slag. Dan heeft u met de Kerst het familieverhaal op papier.

Dit is de Stoomcursus Familiegeschiedenis:

Maandag 6 december
Uitlegvideo 1: De indeling van een familieverhaal

Vaste elementen
Wat u kunt overslaan
Lengte
Werkblad: voorbeeld van een indeling

Dinsdag 7 december
Uitlegvideo 2: Wat moet er in het familieverhaal?

Zo komt u aan informatie
Omgaan met Delpher
Werkblad: voorbeeld van een pagina met informatie

Woensdag 8 december
Uitlegvideo 3: Leren schrijven

Dit maakt schrijven gemakkelijk
Wat als u wel kunt praten maar niet kunt schrijven
Wat u doet met familiegeheimen
Werkblad: voorbeeld van een geschreven tekst

Donderdag 9 december
Uitlegvideo 4: Zet de puntjes op de i

Dit doet u als u iets niet weet
Zo maakt u de tekst beter
Werkblad: zeven tips waarmee u de tekst kunt bijschaven

Vrijdag 10 december:
Uitlegvideo 5: Maak er wat van

Zo zet u foto’s in het document
Zo maakt u een papieren boek ervan
Zo maakt u een ebook
Werkblad: vijf praktische adviezen om uw familieboek mooi te maken

Dus dat gaat lukken, dat weet ik nou al.
Ik heb de kennis, u heeft het verhaal.
En in die week kunt u mij ook mailen als u ergens niet uitkomt.

Kost dat?
Kost niks.
Gratis.
Ik vind het gewoon leuk om te doen. Plus, ik heb pas mijn boek over het KNIL bij de uitgeverij ingeleverd dus ik heb nu meer tijd en ik heb er zo’n plezier in om uitlegvideo’s te maken.

Is het iets voor u?

•  U heeft een familiegeschiedenis die u al langer op papier wilt zetten
•  U vindt het leuk om hiermee aan de slag te gaan
•  U bent al begonnen maar ja het is niet af
• U denkt: dit jaar doe ik het gewoon

Wat kost het ook alweer?
Niks dus.

Doet u mee?

Als u straks met de Kerst de korte en krachtige versie van uw Familiegeschiedenis Cadeau wilt doen, geef u dan op voor de Stoomcursus Familiegeschiedenis. Dag 1 is 6 december.

[si-contact-form form=’3′]

Vraag en antwoord

Ik weet haast niks, kan ik toch meedoen?
Ja, tuurlijk. U kijkt gewoon hoe ver u komt met wat u wel weet, en dan mailt u mij voor aanvullende tips.

Ik heb al 200 pagina’s en ik moet nog veel doen, heb ik iets aan deze cursus?
Misschien leert u iets over grenzen stellen, dat kan voor u belangrijk zijn.

Net die week zit mijn agenda vol, kan ik ook later beginnen?
Ja hoor, want de mails blijven gewoon in uw mail zitten en de uitlegvideo’s staan de hele maand december nog online.

Kan ik ook samen met iemand anders meedoen?
Geen probleem. U geeft zich alletwee gewoon op en dan werkt u samen. Gezellig.

Moet ik er een boek van maken? Ik weet niet of ik dat wil.
Een boek hoeft niet. U kunt de familiegeschiedenis ook gewoon voor uzelf houden.

Ik ben niet indisch, kan ik dan ook meedoen?
Ja, u bent van harte welkom.

Ik heb een andere vraag, kan ik even mailen of bellen?
Dat kan, even doorklikken naar contact. Komt in orde.

Hoe kan ik me opgeven?
Via dit fomuliertje:
[si-contact-form form=’3′]

Op vrijdag 23 augustus 1918 schreven de Indische kranten over een dessa-drama. De heer Van Amerongen was achtereenvolgens uitgescholden, gestenigd, gestoken en vervolgens gestorven. Reden genoeg voor ontzetting, maar de koloniale kranten reageerden merkwaardig laconiek. Hoe kon dat?

Dessa-drama

Het was de Preanger-Bode die de term “dessa-drama” in de wereld hielp. Zoiets was een kwestie van tijd geweest vond de krant evenals het Soerabaiasch Nieuwschblad, want de tijden waren er bepaald naar. De aanleiding voor dit drama lag in het vermoeden van de heer Van Amerongen dat er gestolen ketella (cassave) verkocht werd in de pasar. Hij ging op onderzoek. De krant beschreef de eerste akte van het drama als volgt:

“De heer v. A., employé van de firma Apcar en Co., had een gegrond vermoeden, dat veel van zijn gestolen ketella op den passer te Sambi werd verkocht; hij wilde zich hiervan zekerheid verschaften om zoo mogelijk de daders aan de politie over te laveren. Dezer dagen begaf hij zich met dat doel naar genoemden passer, later gevolgd door zijne echtgenoote, die blijkbaar reeds te voren van dit in te stellen onderzoek een of ander onheil verwachtte.

Bij het doen van navragen aan een vrouw, die met een hoeveelheid ketella op den passer zat, werd hij op zoo’n onhebbelijke wijze door haar te woord gestaan, dat hij zijn drift niet meester kon blijven en haar een klap gaf. Dit was natuurlijk zeer verkeerd, de tijden zijn er niet meer naar om zijn handen uit te steken; deze klap was de aanleidende oorzaak van het daarop gevolgd tumult, een welkome gelegenheid voor een paar raddraaiers, die nooit bij een oploopje ontbreken, om deze nog wel bij te leggen zaak op een bloedbad aan te sturen.

Spoedig liep men te hoop, het regende scheldwoorden en een oogenblik later ook steenen, waardoor de heer v. A. en zijn vrouw gewond werden en hen tot retireeren noopte; ter waarschuwing loste v. A een schot in de lucht.”

Echtgenote

Ja, dat was nou onverstandig. De klap. Dat schot. De echtgenote was niet zomaar haar man gevolgd: ze wist waarschijnlijk dat hij driftig was en wellicht ook dom. Want de krant schreef het correct op: ‘de tijden zijn er niet meer naar.’ De tijden van de koloniale overheerser waren geteld, zeker in de ogen van de opkomende nationalistische beweging. Daar had men liever vandaag dan morgen onafhankelijkheid van Nederland, terwijl in Nederland daarvoor wel enige ontvankelijkheid bestond, maar bepaald geen plan met een tijdpad. Wie zich in de kolonie gedroeg als driftkop met het recht om naar eigen inzicht lijfstraffen uit te delen – zoals de klap – kreeg met consequenties te maken. De ‘Inlanders’ waren niet meer zo volgzaam. Van Amerongen had het moeten weten, al was het alleen maar, zoals de krant meldde, dat zijn collega’s gewapend hun werk op de ondernemingen verrichten. Het natuurlijk veronderstelde gezag bleek ontoereikend.

Tweede akte

De tweede akte van het dessa-drama verliep als volgt:

Terzelfder tijd kwam dr. B. op een motor, lorrie van één der in de buurt liggende suiker-ondernemingen den passer Sambi voorbij, waar hij, het tumult ziende, direct stopte. Het gevaar ziende, waarin de aangevallenen en ook hij zelf verkeerde, stelde hij voor, zoo spoedig mogelijk met de motor lorrie zich in veiligheid te brengen. En of het zoo moest, bij de pogingen om te vluchten brak de ketting de overbrengende beweging en daar stonden zij nu. Men trachtte de menigte tot kalmte te brengen, doch dit mocht niet baten; men drong steeds op, de heer v. A. verwondde nog iemand met een schot, doch men deinsde niet af.
In het daarop gevolgd handgemeen verloor v.A zijn revolver en kreeg met een kris een levensgevaarlijken steek. En eensklaps deinsde toen de menigte af, zich tevreden stellende met slechts één offer.

Zo was het kennelijk: er moest bloed vloeien, iemand moest boeten voor de belediging en de vernedering van de klap, en die iemand was Van Amerongen. Dr B. wist hem en de echtgenote naar het ziekenhuis te brengen. Voor haar op tijd, voor hem te laat. Van Amerongen stierf. Het koloniaal gezag wist uit de woedende menigte feilloos de moordenaar te traceren die opgepakt werd, en dat was het de laatste akte van het drama…

“hetwelk nog betrekkelijk minder ernstig is afgeloopen dan het zich aanvankelijk liet aanzien.”

Er stond nog net niet: eigen schuld, stommeling.

Blijf op de hoogte

Wanneer er een nieuw artikel verschijnt, mail ik een berichtje aan degenen die zich hebben ingeschreven. Dan hoeft u niet te zoeken. Inschrijven kan door op het plaatje te klikken. Dan krijgt u meteen een ebook cadeau: Drie tips om herinneringen door te geven.

Op donderdag 22 oktober 1936 bekende Djasimin de moord op een jonge vrouw, preciezer gezegd, hij bekende de lustmoord. Binnen een week was hij gepakt. De fatale aanwijzing had de stadspolitie van Soerabaia gevonden in een schaartje.

Arrestatie

Goed werk van de stadspolitie om binnen een enkele week een dader op te sporen en te arresteren. Misschien was men extra gemotiveerd door de maatschappelijke druk die er na de moord was ontstaan. Een mengeling van verontwaardiging en kassian (mededogen) heerste en dat had te maken met de tragische situatie van het slachtoffer, “echtgenote van een Inheemsch beambte van het gouverneurskantoor”, zoals het Soerabaijasch Handelsblad haar op 14 oktober discreet omschreef. Die discretie werd gecompenseerd door een zekere rijkdom aan details:

Hedenochtend tusschen 7.30 en 8.15 is in één der gemeentewoningen aan Tambaksarie een misdrijf geschied, waarvan de echtgenote van een Inheemsch beambte van het gouverneurskantoor het slachtoffer is geworden.
Toen n.l. omstreeks kwart over acht de baboe van de passer terugkwam, vond zij haar meesteres dood op het bed liggen met om haar hals een strop, samengesteld uit een das en enkele electrische snoeren.

Men dacht aan zelfmoord. Maar een deskundige patholoog-anatoom wist het zeker: móórd. Voor de dader bestonden aanwijzingen:

Gisteravond is n.l. ten huize van de vermoorde vrouw een werklooze inlander uit het Bodjonegorosche gekomen; uit medelijden werd hem door haar echtgenoot onderdak voor den nacht aangeboden. Hedenochtend 7.15, toen de echtgenoot naar zijn werk ging, was deze Inlander nog aanwezig, en ook om 7.30, toen de baboe naar de passer ging, was hij er nog. Bij terugkomst van de baboe bleek hij echter verdwenen te zijn, en lag de vrouw dood op bed.

Dus na half acht… en dan de gastvrijheid, die zo beloond werd. En die arme baboe, niets vermoedend thuis komend om dit te moeten zien. Het was meer dan afschuwelijk.

Drie dagen later gonsde het rond: een lustmoord, dat was het geweest. Het Soerabaijasch Handelsblad gebruikte het woord en wist ook: “omtrent de identiteit van den dader [bestaat] vrij groote zekerheid”.

Braaf

Natuurlijk raakte dit de lezers van de krant. Gastvrijheid stond hoog aangeschreven, dus hier werd iets kostbaars met de voeten getreden. Daar kwam evenwel nog iets anders bij. De echtgenoot – die de dader dus in zijn eigen woning had uitgenodigd – werkte bij het gouverneurskantoor, met andere woorden: hij was een respectabel en naar alle waarschijnlijkheid hardwerkend ambtenaar, in dienst van de koloniale overheid. Een braaf man, die zijn goede inborst op wrede wijze beloond zag. Hopelijk is hij niet aanwezig geweest bij het proces van de dader.

Proces

Het was de Indische Courant van 22 oktober 1936 die meer informatie verschafte dan menigeen wenste, hoe nieuwsgierig ook. Naam en toenaam van de dader werd unverfroren gepubliceerd. De moordenaar heette Djasimin. Hij had eerder spullen van zijn neef Satim gestolen. Deze werd verhoord en vertelde nog veel meer waardoor de moord een onwrikbaar feit werd, zelfs met voorbedachten rade:

Twee dagen voor den moord zwierf hij om de woning van den klerk rond, omdat hij gehoord had, dat deze in het bezit zou zijn van juweelen. Daarna speelde hij de rol van hulpbehoevende, als hoedanig hem nachtverblijf werd verleend.
Den volgenden dag wachtte de moordenaar op het uur, dat de klerk naar zijn kantoor was gegaan en de meid haar inkoopen op den passer zou doen. Zoo cynisch bleef de moordenaar bij alles, dat hij met het plan rondloopend om de vrouw te vermoorden, nog met haar sprak, terwijl hij twee stukken koperdraad in zijn hand had, waarmede hij de vrouw later zou worgen. Hij heeft gewacht, totdat de vrouw zich naar de kamer had begeven, alvorens hij zijn afschuwelijke daad volbracht. Daarna heeft de dader zich meester gemaakt van eenige kostbaarheden, zooals een halsketting, een trouwring, een zilveren horloge, dat op een tafeltje lag, eenig geld dat in een onafgesloten kast lag opgeborgen en een schaartje.

Dit schaartje zou zijn noodlot worden, want het werd op den moordenaar aangetroffen, toen de politie in zijn desa huiszoeking kwam doen. De andere gestolen voorwerpen had de moordenaar verkocht.

Ja, dat schaartje, dat bracht gelukkig nog gerechtigheid. De krant meldde ook dat er op het lichaam van het slachtoffer een medisch onderzoek was uitgevoerd, waardoor het vermoeden van de lustmoord nu een feit was. Kassian, kassian, die arme vrouw.

Kies

Wat in deze moordzaak opviel, was de nadruk die op de harteloosheid van de dader, zonder veel aandacht voor het slachtoffer en haar echtgenoot. In vergelijkbare situaties werden tijdens de processen nogal eens getuigen opgeroepen die uitvoerig vertelden hoe erg en hoe vreselijk alles was wat ze gezien dan wel gehoord hadden. Hier zweeg zelfs de baboe, die toch haar werkgeefster had aangetroffen. Daarmee troffen de kranten een merkwaardig kiese toon. Naar het hoe en wat van de lustmoord moesten de lezers maar raden. Dat de gastvrijheid zo ernstig geschonden kon worden, dat was waarschijnlijk al erg genoeg.

(Dit artikel verscheen eerder op Historiek.nl)

Wanneer er een nieuw artikel verschijnt, mail ik een berichtje aan degenen die zich hebben ingeschreven. Dan hoeft u niet te zoeken. Inschrijven kan door op het plaatje te klikken. Dan krijgt u meteen een ebook cadeau: Drie tips om herinneringen door te geven.

Heeft u de Sobat al gekregen? Ja, van Tong Tong. Ik kreeg het blad gisteren en zag mezelf op de laatste twee pagina’s. Nee, ik wist van niks.
Ik hing net wat thuis in de pyjama en hoorde de post, meteen lezen natuurlijk.

Het begin

Het is wáár wat er in het artikel staat, maar toch.
Net of ik de boeken die ik schrijf zomaar uit de mouw schud. Als u bij mij een webinar of een cursus heeft gevolgd, dan weet u wat ik altijd zeg: we gaan pas schrijven na een hele lange tijd van voorbereiding.
En eigenlijk gaat er nog iets aan vooraf, bedacht ik vandaag.
Verlangen.

Verlangen

Ik schreef het levensverhaal van Lin Scholte omdat ik verlangen voelde haar leven te leren kennen. Hoe was dat nou voor een Indisch meisje om in de tangsi op te groeien? Hoe was het voor haar moeder en grootmoeder? Als je over iemand schrijft, ga je over die ander nadenken. Hoe dit… hoe dat… en hoe kan het dat…

Later schreef ik het levensverhaal van Pa van der Steur. Met enkele Steurtjes op leeftijd had ik al kennis gemaakt, en iedereen sprak over Pa of hij een heilige was.
Zou het werkelijk, dacht ik en ik verlangde naar de waarheid.
Een heilige was hij niet. Wel een bevlogen man, een beroepsbedelaar omdat hij geld nodig had om zijn honderden tehuiskinderen te kleden en te voeden.

Zo ging het ongeveer ook met Melati van Java. Van oudere Indische dames hoorde ik dat ze de romans vroeger niet mochten lezen. Dus ik dacht: wat zou erin staan. Ik lezen. En toen snapte ik het, want er zit iets rebels in de boeken. Daarna verlangde ik de schrijfster te leren kennen.

Van Heutsz: hetzelfde verhaal. Ik hoorde negatieve opmerkingen en ging zelf op zoek, verlangend om de man te leren kennen.

Levensverhaal

Verlangen.
Als u ernaar verlangt het levensverhaal van uw vader of moeder, of (kan best:) van de hele familie op te schrijven, dan heeft u dat gevoel nodig. Want dat maakt het schrijven gemakkelijker.
Verlangen naar:

• om die ander te leren kennen en begrijpen (dat is iets anders dan vergeven als er moeilijke dingen zijn gebeurd)
•  de waarheid volgens u op papier te zetten (uw mening doet er ook toe)
•  nu eindelijk eens alle papieren en foto’s te ordenen (structuur gaat u helpen)

Dus discipline? Moeilijk? Welnee.
Verlangen is de motor achter het schrijven.
Vrrrroemmm!

Wanneer er een nieuw artikel verschijnt, mail ik een berichtje aan degenen die zich hebben ingeschreven. Dan hoeft u niet te zoeken. Inschrijven kan door op het plaatje hieronder te klikken. Dan krijgt u meteen een ebook cadeau: Drie tips om herinneringen door te geven.

U heeft spullen, ik heb spullen en de generaties voor ons, die hadden ook spullen. U ziet ze op de oude familiefoto’s. Waar is het gebleven?

Brieven

Het eerste antwoord is altijd: de oorlog. Er is veel verloren gegaan. Maar niet alles. En daar zitten de mogelijkheden, de kansen om iets terug te vinden.
Er is meer dan u denkt. U en ik schrijven nauwelijks nog brieven, maar een paar generaties terug had vrijwel iedereen briefpapier, inkt en zin om er eens echt voor te gaan zitten. Ik lees oude brieven van wel tien kantjes, en dan wordt er op het laatst nog in de kantlijn een p.s. genoteerd. Waar zijn die brieven gebleven?
Nu even radicaal-optimistisch met mij meedenken en veronderstellen dat ze er nog zijn. Het is aan u ze terug te vinden.

Oefenen

Denk-oefening. U zoekt brieven van uw grootouders.
Vraag uzelf af: Aan wie zijn ze geschreven?
Antwoord: aan X en Y.
Dan: waar zijn de nazaten van X en Y? Begin met Google, haal de namen door online archieven, gebruik de zoekfunctie van Facebook en kijk op Schoolbank.nl.
Deze ronde doet u bij elke naam die u op de plaats van X of Y kunt zetten. Eerst is het even een gedoe maar bij de derde keer heeft u routine. Dat gaat het gemakkelijk.
De nazaten mailt u natuurlijk.

Tweede denk-oefening. U heeft nazaten, maar die weten van niks. Wat nu?
Overleg eens met de nazaten over verhuizingen van hun voorzaat. En dan vooral wie er mogelijk bij waren, toen het laatste huis ontruimd moest worden. Dat moet vaak snel. En soms worden er waardevolle spullen weggegooid of aan iemand gegeven die er belangstelling voor heeft. “Neem jij dat maar mee,” heet het dan. Dus als u weet wie er bij het laatste huis waren, dan kunt u op zoek gaan naar die personen en vragen of ze de brieven hebben.
Andere optie: de brieven zijn niet meer herkenbaar als brief omdat ze in een doos zitten en die doos zit in een andere doos waar de tand des tijds stevig aan geknaagd heeft. Die staat ergens in een hoekje. Denk diep na over grote huizen met zolders of kelders, wie daar woonden (of nog) en wie er bij de ontruiming waren en waar die doos dan zou kunnen staan.

Moed houden

Ik weet het, zoeken kost tijd. En het vraagt om vasthoudendheid. Maar dan opeens kan er een schatkist, ik bedoel brievendoos, voor u opengaat. Ooit vond ik op een zolder brieven terug uit 1902, zeg nou zelf, hoe groot is de kans daarop? Het was niet onmogelijk dacht ik destijds, dus dan was het mogelijk. Ik hoefde alleen maar door te zetten.

En als u iets zoekt, dan zou ik vandaag nog beginnen. Moed houden. Gewoon doen. De aanhouder wint.

Wanneer er een nieuw artikel verschijnt, mail ik een berichtje aan degenen die zich hebben ingeschreven. Dan hoeft u niet te zoeken. Inschrijven kan door op het plaatje te klikken.  Dan krijgt u meteen een ebook cadeau: Drie tips om herinneringen door te geven.