Rode draad
Door allerlei kleine en grote geboden en verboden binnen de koloniale maatschappij liep dat ene als een rode draad: ken uw plaats. Dat had te maken met de verschillende bevolkingsgroepen. Men kon tot op zekere hoogte met elkaar omgaan, maar elke situatie kende weer eigen grenzen en voorwaarden.
Die waren zeker aanwezig als het ging om 1 liefde, 2 huwelijk en 3 sexualiteit, en de wat oudere lezers en lezeressen weten, dat kunnen best drie verschillende zaken zijn.
Aan het begin van de twintigste eeuw is de situatie een beetje aan het kantelen. Pientere Indonesische jongemannen gaan naar Nederland om te studeren. Hier zijn ze een magneet voor Hollandse meisjes.
Maar ja: dat zijn geen arme jongens uit de kampong.
Klasse, stand. Ook van belang.
Schandaal
In deze situtie verscheen een roman die een schandaal werd. En dat snap ik. Ook waarom de Deli-Courant zo vernietigend uithaalde in de bespreking van het boek.
Wat was er aan de hand?
Het is 1904. Mevrouw E. Overduyn-Heyligers publiceert: Warm bloed. Een zwoele titel, die helemaal werd waargemaakt.
Degene met dat warme bloed is Diana de Kanter, een Indisch meisje met een Indische moeder en Hollandse vader. Het boek begint als ze terugkeert van kostschool. Ze is een uitmuntende huwelijkspartij: mooi, beschaafd, en goed opgeleid, een ideale echtgenote voor een man die carrière wil maken.
Ze trouwt met een luitenant, omdat haar ouders het willen.
Dan begint de roman pas echt: het is de ene romantische en erotische verwikkeling na de ander. Overspel. Liefde Seks. Het zit er allemaal in, binnen en buiten het huwelijk.
Een heleboel verwikkelingen later, woont Diana op stand in Batavia:
- Ze woonde nu al een half jaar in het mooie huis aan het Koningsplein. ’t Leek Diana een eeuwigheid. Het leven van futiele genietingen begon al den glans van het nieuwe voor haar te verliezen.
Het probleem is: ze verveelt zich.
En haar warme bloed stroomt ontstuimig.
Dan gebeurt het. Ze ziet hoe een van de bedienden, Soerô, naar haar kijkt en hoe. Ik neem de passage over die, ik zeg het even voor de duidelijkheid, over sex gaat:
- ’t Had haar het bloed naar de wangen gejaagd en haar verward doen tasten in ’t ondoordringbaar duister van menschenvoelen. Zij kon zich nu geen rekenschap geven van het gebeuren in haar nu; nu lieflijk en teer te ontluiken begon haar jeugd-mysterie van ontwaakte vrouw, die als volbloeide bloem te wachten scheen op één enkele ademtocht om te geraken tot vollen prachtigen bloei….
- Vaag dwarrelden gedachten haar brein voorbij tot, als starend in een oneindig labyrinth van voelen, zij neerzag naar buiten waar de zon gloeide en goud sprankelde voor haar uit…
- Vergetend bijna een mensch in haar nabijheid, een mensch trillend van ingehouden passie, die gestaag haar had voelen groeien in haar dicht bijzijn, ontsnapte een zucht bijna kreunend haar lippen.
- Soerô sprong op en in den chaos van haar verward gevoel, van ongeordend denken, werd ze van hem…
Wat niet mocht
Holy moly, wat gebeurt hier?
De lezers moeten dit twee, drie keer hebben gelezen. Een Nederlandse, een Indisch meisje, dat sex heeft met een bediende, een Inlander, zoals het toen heette? “Ze werd van hem”.
Dat hoorde niet. Die scheidslijn mocht niet overschreden worden. Want in elk meisje school de moeder van de nieuwe generatie Nederlanders en die moest dieper- dieper in het koloniale ideaal van blank en Hollands zien te passen.
Dus dit kon ab.so.luut niet.
De Deli-Courant fakkelde de schrijfster van dit fraais af tot aan haar enkels. De krant bespotte het boek en mevrouw Overduyn erbij. Zoiets heet ‘mocking our minds’. Dat heb ik geleerd uit het geniale boek Women of Ideas and what Men Have Done to Them van Dale Spender (1983).
De Deli-Courant schreef onder andere:
- Die beste, brave mevrouw Overduin-Heyligers ! …
- Wellicht is ze een ideale echtgenoote en moeder, een onberispelijke bestierster van haar huishouden, niet uitgesloten zelfs dat ze bovenaardsch-lekkere puddingen maakt (al plegen zulke aardsche gaven bij artistiekerige dames niet dagelijks voor te komen), waarschijnlijk ook is ze een beminnelijke gastvrouw …. maar .. . boeken schrijven kan ze niet.
Taboe
Haha, dus wel, en wat voor boeken. Ik ben een fan van mevrouw Overduyn, vooral om dit boek. Want ze voert hier wel een rolmodel op, ze laat een jonge vrouw zien die zelf over haar sexualiteit beslist, maatschappelijk taboe of niet.
Deze Diana is wat wij nu noemen een vrije vrouw, een vrouw die zich door geen enkele conventie tegenhouden, zij bepaalt wat ze met haar warme bloed doet en niemand anders.
Dan kan de Deli-Courant er van alles van zeggen, maar anno 1904 had mevrouw Overduyn wel een rebels romanpersonage geschapen, waar menig opgroeiend meisje geen voorbeeld aan mocht nemen – en dat misschien toch deed.
Daarin is mevrouw uniek. Ik las dit soort scènes en suggestieve zinnen nergens anders.
Damesromans zijn altijd het interessanste in het middengedeelte. Daar zit de actie. Daarna, het slotdeel, dan komt de knieval voor de conservatieve moraal.
Wilt u de roman lezen? Dat kan, als u volwassen genoeg bent. De roman staat in mijn Leestrommel: klik en kijk hoe dat oogt.
Praat met mij
Als u over familie in de oude Indische tijd schrijft, dan hoort daar ook kennis van de historie bij. Zo wordt uw verhaal beter en interessanter om te lezen. Werkt u aan een levensverhaal? Praat met mij:
- voor vrijblijvend advies over historische bronnen, zodat u meer informatie vindt
- over de opzet van uw project, zodat u het meteen goed aanpakt, dat scheelt enorm veel tijd en hoofdpijn
- maak een afspraak voor telefonisch overleg via mijn digitale kalender: klik hier en kijk hoe dat gaat.
Wanneer er een nieuw artikel verschijnt, mail ik een berichtje aan degenen die zich hebben ingeschreven. Dan hoeft u niet te zoeken. Inschrijven kan door op het plaatje te klikken. Dan krijgt u meteen een ebook cadeau: Hoe begin ik? 5 gouden tips waarmee het altijd lukt
Geef een reactie