Er zijn nog mensen die destijds onder de hoede van een zeebaboe hebben gereisd. Enkelen weten dat nog heel goed: “Ik was bang voor Minah,” vertelde een grote stoere man me eens. Een ex-onderwijzeres vertelde me dat de zeebaboes veel samen waren, in haar jonge ogen van toen waren het oudere vrouwen. De onderwijzeres is er niet meer, maar gelukkig mocht ik een film van ons gesprek maken. Anders waren haar herinneringen zomaar weg geweest.
Bediendenkantoor
Indische Courant, 1930
Je had destijds:
- baboes die al in het gezin werkten en meereisden op de boot, tijdens het verlof in Holland bleven en dan (meestal) weer mee terug voeren
- de zeebaboe als beroep, wat weer iets anders was dan kinderjuffrouw of gouvernante. Lager betaald, minder status.
- bemiddelingskantoren voor zeebaboes, zoals bij de Nederlandse Vereeniging van Huisvrouwen, in Indië. Daar werden ook dossiers bijgehouden over de zeebaboes, die beoordelingen kregen. Er waren ook bediendenkantoren. Die verdienden natuurlijk bemiddelingsgeld.
- zelfstandige zeebaboes die zelf adverteerden in de kranten. Dat zie je vooral in de jaren 1930 opkomen, dan heeft het beroep zich ontwikkeld. Er zijn dan zeebaboes die meerdere talen spreken, en ook min of meer advies kunnen geven, wat ideaal is voor een gezin dat voor de eerste keer naar Indië of Holland gaat. Deze advertenties veranderen van inhoud wanneer de oorlogsdreiging voelbaar is: dan bieden zeebaboes zich gratis aan, als ze maar terug kunnen naar huis, naar Indië.
Liefde
Veel mensen hebben herinneringen aan hun baboe. Uitgebreide herinneringen: hoe zij heette, waar zij vandaan kwam, wat ze zei en wat mocht en niet mocht. Dierbare herinneringen vol liefde, voor de vrouw die er altijd was. Maar dat was anders bij een zeebaboe. Zij was er tijdelijk, zolang de zeereis duurde. Wat betekent dat voor een kind?
Ik heb nu al drie, vier mensen gesproken over hun herinneringen aan hun zeebaboe. Dat zijn belangrijke verhalen over Indië, die ook bewaard moeten worden. Er is nog te weinig bekend over zeebaboes. Dus als u ook onder de hoede van een zeebaboe stond en dat nog weet, dan hoor ik het graag.
(tekst gaat verder onder de video, gemaakt tijdens de Tong Tong Fair)
Persinggahan
Was de zeebaboe in Nederland, dan had ze niet altijd een aansluitende reis terug. Tot ze weer kon aanvaren, verbleef ze in een pension of in het tehuis Persinggahan, in Den Haag/Scheveningen. Daar is ook die grote foto gemaakt, in 1940. Het tehuis heeft tientallen jaren bestaan, en onderdak geboden aan vooral zeebaboes. In mindere mate aan djongossen, terwijl ook zij toch ergens moesten blijven. De opheffing van het tehuis in 1948 was op bevel van de overheid. Het bestuur was furieus. En nu komt het merkwaardige: de dossiers van de zeebaboes zijn verdwenen. Mijn vermoeden is dat ze ergens op zolder staan, daar neergezet door een opstandig bestuur, en dat de bestuursnazaten niet weten wat er in de oude dozen zit. En ik weet niet op welke zolder ik zou kunnen kijken.
Maar ik blijf radicaal optimistisch. Op een dag vind ik die zolder en dan schrijf ik een boek over zeebaboes.
Praat met mij
Als er iemand van de familie als kind aan boord reisde tussen daar en hier, is een grote kans dat er ook een zeebaboe bij was. Wat betekende dat tijdens de reis? Met kennis van de geschiedenis wordt uw verhaal beter en interessanter om te lezen. Werkt u aan een levensverhaal? Praat met mij:
- voor vrijblijvend advies over historische bronnen, zodat u meer informatie vindt
- over de opzet van uw project, zodat u het meteen goed aanpakt, dat scheelt enorm veel tijd en hoofdpijn
- maak een afspraak voor telefonisch overleg via mijn digitale kalender: klik hier en kijk hoe dat gaat.
Wanneer er een nieuw artikel verschijnt, mail ik een berichtje aan degenen die zich hebben ingeschreven. Dan hoeft u niet te zoeken. Inschrijven kan door op het plaatje te klikken. Dan krijgt u meteen een ebook cadeau: Hoe begin ik? 5 gouden tips waarmee het altijd lukt
Geachte mevrouw Van de Loo, door uw oproep over herinneringen over een zeebaboe, kwam bij mij weer wat herinnering naar boven over onze baboe Doortje die met ons meevoer vanuit Makassar naar Nederland. Ze was meegekomen om op te passen op ons broertje, toen net 1,5 jaar. Ik herinner me niet erg veel meer dan dat Doortje vaak erg zeeziek was, en in Nederland met de zorg voor ons broertje belast was. Ik weet ook nog wel dat het een lieve vrouw was, maar heimwee had naar huis. Noch mijn zus, noch ik kunnen ons niet meer herinneren waarom ze opeens verdwenen was. Jammer. Wij zijn toen naar Nederland gevaren met de Willem Ruys, kort na de oorlog.
Geachte mevrow Kommer, dank voor het delen en wat erg voor Doortje: zeeziek en heimwee. Misschien was het haar eerste dienstreis, of haar tweede in de hoop dat ze zou wennen. Fijn dat u gedeeld heeft wat u wel weet, zo blijft ze toch een beetje bewaard.